MUTASYON NEDİR? Mutasyon temel olarak yüzbinlerce bazdan oluşan DNA molekülünde baz çiftlerinde olan değişikliklerdir. Bir baz çiftinde olan değişiklik bile canlının yaşamını etkilemeye yetebilir. Mutasyon genetik çeşitliliğin en olağan kaynağıdır. Evrimi yönlendiren en önemli süreçtir. Yeni mutasyonların çoğu canlı için zararlıdır. Ama bazıları ya nötraldir, ya da yararlıdır. Genel olarak mutasyon oranı düşüktür. Bakterilerde 10 milyon nesilden yalnız birinde ortaya çıkar. Diğer canılarda oranı az veya çok olmak üzere değişebilir. Ender karşılaşılan yararlı mutasyonlar evrimden sorumludurlar. Zararlı mutasyonların oranı daha çok olduğundan mutasyon oranını genel olarak düşük olması canlılık için yararlıdır. İnsanlar uzun yıllar yaşadıkları ve bakterilere göre sayıları çok daha az olduğundan mutasyon oranını saptamak çok zordur. Milyonda birin insanlarda karşılaşılan mutasyonların oranı olduğuna inanılmaktadır. X ışınları, viruslar, kimyasal maddeler, kozmik radyason mutasyona neden olabildiği gibi, mutasyonlar kendiliklerinden de ortaya çıkabilirler. Mitoz veya meyoz bölünme sırasında mutasyonların ortaya çıkması için gerekli koşullar oluşmaktadır. Mutasyonun kendiliğinden, ortamla ilgili bir nedene bağlı olmadan (spontane) olarak ortaya çıktığı 1943 yılında Nobel ödülüne sahip Max Debrück ve Salvador Luria tarafından bulunmuştur. Daha sonra bu konu yeterince aydınlanmıştır. Bu bilim adamlarına göre mutasyonun nedeni tesadüflerdir. Bakteri kültürünü onları infekte eden fajlara maruz bırakırsak bazı bakterilerde spontane mutasyonların vuku bulduğunu görürüz. Bu bakteriler fajlara dirençlidirler. Mutasyon olur ve doğal seçilime maruz kalır. Yani canlının mutasyondan nasıl etkilendiğini ancak yaşam mücadelesi ve çoğalma gibi süreçleri yapması sırasında anlamak mümkündür. Mutasyondan zararlı olarak etkilenenler bu süreç sırasında temizlenirler. Doğal seçilim sırasında yararlı ve nötral mutasyonların varlığını bilmeye olanak yoktur. Çünkü mutasyona uğramayan canlılar da yaşamaya devam edeceklerdir, yararlı ve nötral mutasyona uğrayan canlılar da yaşamaya devam edeceklerdir. Bu doğal fenomeni yanlış yorumlamak ve mutasyon her zaman zararlıdır sonucu çıkarmak aptalca bir hatadır. Bir kandırmacadır. En iyimser ihtimalle bir yanılsamadır. Gametlerde ortaya çıkan mutasyon genomun sürekli bir elemanı olarak yeni nesillere geçebilir. Yeni tür ve organizmaların ortaya çıkmasının nedeni mutasyon ve doğal seçilimdir. Yararlı mutasyonların ender olması, türlerin yavaş bir tempo ile ortaya çıkmalarının en önemli nedenidir. Bazı canlı türleri genetik yapıları ile ilgili bazı niteliklerden dolayı milyonlarca yıl değişmezler. Onların sayısı çok azdır. Ama canlıların büyük çoğunluğu sürekli bir değişim içindedirler. Mutasyon vücuttaki her hücreyi tutabilir. Mutasyon genetik değişikliktir demiştik. Canlıların genotipik nitelikleri ile, onun dışa yansıyan fenotipik nitelikleri vardır. Başka bir deyişle genlerle ilgili bazı nitelikler kendini hücrenin görünüşü şeklinde belli ederler. Bu görünüş bazan o kadar azdır ki, ancak biyokimsal yöntemlerle saptanabilir. Diğer bazı durumlarda ise abartılır ve hücrenin garip bir şekil almasına ve ölmesine bile neden olabilir. Mutasyonları temel olarak ikiye ayırmak mümkündür. Germinal mutasyonlar ilerde birleşerek gametleri oluşturacak hücreleri tutar. Yumurta ve sperm gibi.. Somatik mutasyonlar ise vücutta bulunan seks hücreleri dışındaki her hücrede ortaya çıkabilir. İnsanlarda germinal mutasyonlar yeni nesillere geçerken, somatik olanlar geçmezler. Tabii somatik mutasyonlar hücrelerin kanserleşmesinden de sorumlu olabilirler. Başka hastalıklar da ortaya çıkabilir. İleri bitkilerde ise somatik mutasyonun yeni nesillere geçtiği bilinmektedir. Çünkü bu bitkilerde çoğalma tohum üretmeden gerçekleşmektedir. Bir dalı çeşitlin yöntemlerle bitki üretiminde kullanırsak, onda vuku bulmuş olan somatik mutasyon yeni nesillere geçecektir.